صد رمان برتر، شماره چهارم: رمان «کلاریسا» اثر ساموئل ریچاردسون (1748)

صد رمان برتر، شماره چهارم: رمان «کلاریسا» اثر ساموئل ریچاردسون   (1748)

چهارمین رمان از لیست صد رمان برتر رمان کلاریسا می باشد که اولین رمانی است در لیست که در مورد مسائل عاطفی و احساسی نوشته شده است.

 

اولین نکته ای که در مورد این رمان می توان به ان اشاره کرد این است که این کتاب 970 هزار کلمه ای طولانی ترین رمان موجود در ادبیات انگلیس است. اگرچه که می توان به رمان های معاصری اشاره کرد که از نظر طولانی بودن شاید با کلاریسا برابری کنند- به عنوان مثال رمان «یک پسر مناسب» اثر ویکرم سث و یا رمان حماقت بی پایان اثر دیوید فاستر والس- ولی رمان کلاریسا با عنوان کامل «کلاریسا: تاریخچه ی یک خانم جوان» یکی از معدود آثاری است که با وجود طولانی بودن به یکی از جذاب ترین و موفق ترین رمان های ادبیات انگلیسی تبدیل شده است. به عقیده ساموئل جانسون، نویسنده و منتقد مشهور سده ی هجده، این رمان اولین کتاب در دنیا بود که توانسته بود اطلاعات بی نظیری در مورد دل آدمی به خوانندگان منتقل کند. سایر منتقدانی که بعد از جانسون در مورد کتاب نظر داده اند نیز با وی در این زمینه هم عقیده اند.

در ادامه مطلب با وبلاگ خوراک مغز همراه باشید.

کلاریسا یک قهرمان تراژیک است که خانواده تازه به دوران رسیده اش وی را مجبور می کنند که با شخص ثروتمندی که کلاریسا به شدت از او متنفّر است ازدواج کند.  کلاریسا اما با تحریک شخصی بی باک و شوخ طبع به نام رابرت لاولس از خانه فرار می کند ولی او بعد از فرار از خانه به رهایی نمی رسد و  در دام همین شخص قرار می گیرد. شاید بتوان رابرت را یکی از جذاب ترین ضد قهرمانان ادبیات انگلیسی نامید. و این شاهکار رمان کلاریسا است که باعث می شود این دو نفر خوانندگان را به داخل دنیای خود بکشند و آنها را مجذوب سرنوشت خود کنند. در نقل قول دیگری از ساموئل جانسون آمده است که وی خطاب به شخصی می گوید: « اگر بخواهید برای داستانش کتاب ریچاردسون را بخوانید مطمئنا خود را خواهید کشت، پس باید برای درک احساسات کاراکترها کتاب را بخوانید.»

هوش و ذکاوت ریچاردسون را نه تنها در انتخاب فرمت داستان می توان دید –وی برای داستان خود از فرمت Epistolary Novel استفاده کرده است که داستان از طریق نامه های مختلف رد و بدل شده بین شخصیت ها روایت می شود- بلکه دلیل شاهکار بودن این اثر را همچنین می توان در این نکته دید که ریچاردسون به طرز بی نظیری علاقه ی مهلک و تراژیک کلاریسا به رابرت را به تصویر می کشد. او در مقابل رابرت هیچ قدرتی ندارد و اینگونه است که تن به خواسته های رابرت می دهد.

کلاریسا همچنین به استانداردی برای قهرمانان زن رمان انگلیسی تبدیل می شود. کلاریسا زیباست، باهوش است و مصمم و دارای حس غرور و افتخار که در کنار احساسات انسان دوستانه اش وی را به شخصیتی جذاب تبدیل می کند.  از دید منتقدان مارکسیستی نیز او نماینده طبقه متوسط جامعه است. سرنوشت کلاریسا اینگونه است که وی قربانی مردی می شود که او را زندانی کرده، به او مواد مخدر تزریق می کند و در نهایت نیز به وی تجاوز می کند. رابرات لاولس نیز شخصیتی دو گانه دارد. نامه های وی فوق العاده هستند ولی رفتارش به شدت ویرانگر و شرورانه. خواننده ها حتما رفتار وی با کلاریسا را وحشیانه و بی رحمانه توصیف خواهند کرد هر چند چنین رفتاری را به شکلی انسانی تر و لطیف تر در شخصیت هایی مانند آقای دارسی در زمان غرور و تعصب اثر جین استن نیز می توان مشاهده کرد.

 

قسمت های آغازین شاهکار ریچاردسون در سال های 1747-48 منتشر شدند و با سرعتی باورنکردنی به یک پدیده نوظهور در میان قشر جدید خوانندگان ادبیات تبدیل شدند. و بر اساس همین رمان ریچارسون بود که سال بعد رمان معروف پاملا اثر هنری فیلدین (ملقب به تام جونز) منتشر شد. در طول این سال داستان انگلیسی  راهی صد ساله را به سرعت پیمود. و در طول 150 سال بعد از انتشار این دو رمان، سایر نویسندگان انگلیسی فقط به بررسی جوانب مختلف خلاقیت های ذهنی این دو نویسنده پرداختند.

ریچاردسون را در قرن 18 به عنوان صاحب یک انتشاراتی می شناختند ولی بعد از چاپ این کتاب وی به شهرتی جهانی دست یافت. دو کتاب دیگر ساموئل ریچاردسون «آقای چارلز گراندیسان» و «مجموعه نامه ها» هستند که به ترتیب در سال های 1754 و 1804 چاپ شدند.